LEXIQUE DE MOTS LATINS, UTILE  POUR LA GÉNÉALOGIE
par Corinne Rabin
---------------------------------------------------------------------


A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z


a, ab, abs ...................................................……….    de, par
abavus....................................……..    2e arrière-grand-père
abbatialis, e , abbatia,   
abbattissa  ...............................    de l'abbé, abbaye, abbesse
abluo, abluere, ablui, ablutus ................................    baptiser
absens, absentis   ...........................................…….    absent
absentia, in absentia, aberant, aberat .......    en l'absence de
absolutio, ionis……...........................................    absolution
absque  .......................................................................    sans
abstersus, a, um  ...................................................    baptisé
absum, abesse, afui  .......................................    être absent
ac, atque ……. .. ................................................    et même
a.c = anno currenti ....................................    annèe en cours
acatholicus, a, um …............    acatholique, non catholique
acquiesco, acquiescere, acquievi, acquietum  ......    décéder
actum, i  acta, actorum  ......................………    acte,registre
actus, a, um ..........................................………    enregistré
ad ………………………………………….    vers, près de
a.d = anno dicti  ....................................    dans la dite année
A.D = Anno Domini  .................    dans l'année du Seigneur
Aderant  .........................................................    être présent
adinde ....................................................………..    ci-après
adolescens, tis ..........…….    jeune-homme, jeune-personne
adsum, adesse, adfuit, aderat, adstabat ..........    être présent
adulter, eri .....................................…….    homme adultère
adultera, ae ......................................…..    femme adultère
advena ...............................................................    étranger
advenio, advenire, adveni, adventum  ................    venir à
aedes, aedium ..............................................    maison, foyer
affines, affinium  ........................................    légitime, légal
aetas, aetatis ….....................................................    âge, vie
affirmo, affirmare, affirmavi,   
affirmatum  ........................................    confirmer, affirmer
afuerunt ..................................................................    absent
agnatus ..........................................................    côté paternel
agnosco, agnoscere, agnovi,   
agnitum  .........................................    reconnaître ,approuver
ago, agere, egi, actum  .................................    faire, réaliser
ait, aiunt, adjebat,  .........................    il affirme, ils affirment
alibi   ...........................................................…….    ailleurs
alienigena  ............................................................    étranger
allego, allegare, allegavi, allegatum  .................    prétendre
alter, era, erum ..........................................................    autre
altera die ......................................................    le lendemain
ambo, ae, o………...............................................    les deux
amita, ae,     .........................................    tante (paternelle)
amita magna ……………………    grand-tante (paternelle)
annus, i,       …………………………  an, m. et année, f.
ante      .................................................................    avant
antehac   ......…….....................................    avant ce temps
antelucanus, a, um …….................................    avant l'aube
antequam ………...................................................    avant
apographon  ..............................................................    copie
apud …………………………………………….    près de
archiepiscopus, i      ..………………………….  archevêque
ass, assistens  .....................................................    assistant



asseruit, asseruerunt  ...........................................    affirmer
augustus  ..................................................................    août
aut  …….......................................................................    ou
autem    ....……................................................    cependant
ava, ae  …......................................................    grand-mère
avi, avorum    ..…….................................    grands parents
avunculus, i  ……..........…………..........    oncle (maternel)
avunculus magnus ………………    grand-oncle (maternel)
avus, i , proavus ........……    grand-père, arrière-grand-père

bannum, i  …................................    proclamation des bans
baptisma, atis, baptismus, i  .    ….………………...baptême
bapt, baptiz, baptizatus, baptizata  ...................    baptisé(e)
baptizo, baptizare, baptizavi, baptizatum  .........    baptiser
beatus, a, um , beatae memoriae, bm  ...    béni, décédé
bellum, i     ...........................................................    guerre
bene          ...............................................................    bien
benedico, benedicere, benedixi,
benedictum  .............................................    consacrer, bénir
benedictio, ionis    ......................................    consécration
burgensis, is, burgimaster ................    bourgeois, maire

caelebs, caelibis…….........................................    célibataire
calendae, arum …… ............    calendes (calendrier romain)
capellanus, i … .................................................    aumônier
celebare (nuptia celebare) ..............    célébrer un mariage
ceteri, ae, a .. …. ...................................................    autres
circa . .. ...........................................................    environ
circiter ………........................................    environ, près de
civis, cives, civium  ..............................................    citoyen
civitas, atis…............................................................    ville
clericus, i……..................................................    secrétaire
coemeterium, i    ............................................    cimetière
cognatus  .......................................    en parenté par le sang
comitatus    .........................................................    comité
commater, commatris    ...................................    marraine
commorans, tis       .......................................    habitant à
commorantes, tium      .............................    habitants à
comparuit, comparuerunt,comparebant ........    ont comparu
compater, compatris     ......................................    parrain
comperio,comperire,comperi,
compertum …………………………    découvrir,apprendre
conjux, coniugis  . coniuges     … … ...    l'époux, les époux
conj:, conjm, conjugatus, a, um     .......................    marié
conjugata, ae     ..................................................    l'épouse
conjugatus, i     ...................................................    époux
consensus, us  …........................................    consentement
consobrinus, i  , consobrina, ae   ...………    cousin, cousine
contendo, contendere, contendi,   
contentum  ........................................    affirmer, demander
contractus      ........................................    contrat, accord
contrahens, tis        .......    nouveau marié, nouvelle mariée
copulo, copulare, copulatum, copulans ...    unir par les liens
coram         ..........................................    en présence de
cras        .............................................................    demain
cujus ..........................................................    celui, de celui
cum   ........................................    avec, quand, depuis
curatus, i    ......................................................    vicaire

d. = dictus  ...................................................    déjà nommé
DD = domino domino  ............................    maître, seigneur
decembris  .......................................................    décembre
decessit ......................................................    est décédé(e)
decessus     ...........................................................    mort
defuntus, a, um     ...........................................    décédé
degens ..................................................................    habitant
didymi  ...............................................................    jumeaux
dies, diei , altera die  ....................    jour, le lendemain
dietarius  .........................................................    journalier
discedo, discedere, discessi,dissessum  ...............    mourir
dnus = dominus  ................................................    seigneur
do, dare, dedi, datum  ............................    donner, octroyer
dominus, i      .....................................    maître, seigneur
domus       ................................................    maison,  foyer
donec         .............................................    jusqu'à ce que
dud = dumviveret  ........................................    de son vivant
dum          ...................................    pendant, jusqu'à ce que

e, ex        ............................................    de, en dehors de
é = est  ................................................................    est, a été
edidit, animam, efflavit animam,    
egit enimam  .....................................    rendre l'âme, décédé
eger,egra, egrum, egrans, egrantis     ...............    malade
ejusdem, eiusdem  ............................................    du même
eo, ire, ii, itum  ...........................................................    aller
eod, eodem,
eodern anno (mense, die) ...…………    identique, le même
etiam………...................................................    encore, ainsi
ex   .................................................................................    de
expresse ………..............................................    entièrement
extra ……...............................................    en dehors, à côté
extremus, a, um .....................................................    dernier

f., fs = filia ou filius  .......................................    fille ou fils
f.nat, fa.nat  ........................................    fils ou fille naturel
fa = filia  .....................................................................    fille
facio, facere, feci, factum  .........................................    faire
februarius  ..............................................................    février
fere (adv)  .............................................................    presque
fil: (= filius, filia)  ............................................    fils ou fille
filia, ae , filiae, rum ……… .............................    fille, filles
filiola, ae …....................................................    petite fille
filiolus, i ……....................................................    petit fils
filius, i , filii  ..…………............................    le fils, les fils
firmo, firmare, firmavi, firmatum  ......    affirmer,confirmer
frater, tris …............................................................    frère
fratria  ...............………………….................    belle-soeur
fuere, fuerunt  ...................................................    ils étaient

geminae, arum ……...................................    filles jumelles
gemini, orum ………......................................    fils jumeaux
geminus, a, um ……...............................    jumeau, jumelle
gener, eri ...............................................................    gendre
genitor, genitrix  ..….........................................père, mère
germania, ae, …..............................................     Allemagne
germanus, i ,m.......................................    ............ Allemand
gero, gerere, gessi, gessum  ........................................    agir
gigno, gignere, genui, genitum  .............................    être né
glos  .................................................................    belle-soeur

habeo, habere, habui, habitum  .................................    avoir
habito, habitare, habitavi, habitatum  ....................    habiter
Hadrianus ……………………………………….  Adrien
Heri …….....................................................................    hier
hesterna die  ....................................................    avant-hier
hic, haec, hoc ………..........................................    ceci, cela
hodie , hodiernus  ....………............................    aujourd'hui
hora, ae …….............................................................    heure
hujas, atis ………..................................................    ceci, ici
humatus, a, um ………...........................................    enterré

iam (adv)  ............................................    déjà, maintenant
ibi …….........................................................................    là
idcirco        .........................................    par conséquent
idem, eadem  ......................................................    le même
ideo        ................................................    par conséquent
ignotus, a, um         ..........................................    inconnu
ille, illa, illud  ............................................................    cela
illeg:, illegit:, illegitimus, a, um    .................    illégitime
in     ...................................................................    dans
in domo  .......................................................    à la maison
incognitus  ...........................................................    inconnu
incola, ae      ....................................................    habitant
infans, infantis       .............................................    enfant
infrascriptus, a, um      ...............................    soussigné
innuptus  ........................................................    célibataire
inter  ........................................................................    entre
intra        .......................................    dans, à l'intérieur de
intro, intrare, intravi, intratum  ........................    enregistrer
intronixo, intronizare, intronizavi, zatum  .............    marier
ipse, ipsa, ipsum     ……………………………    soi-même
is, ae, id ……………...........................    ce, cela, il,elle,ils
iste, ista, istud …………….......................................    cela
item           .................................................    ainsi, comme

Joannes  ...............................................................    Jean
jaminde  ...................................................    immédiatement
januarius  .............................................................    janvier
julius  ......................................................................    juillet
junius  .........................................................................    juin
juvenes         ...............................................    jeunes gens
juvenis    .................................................    jeune homme
juxta           ..............................................    près, à côté de

lautus, a, um       ...............................................    baptisé
legitimi conjuges  .............………….    mariés légitimement
leg:, legit:, legitimus, a, um     .....................……    légitime
levir  .................................…………………….    beau-frère
liber = solutus    ...........................................    célibataire
liber, era, erum       ................................................    libre
ligatus, a, um      .................................................    marié

M:  ...........................................................................    Maria
maius  .........................................................................    mai
majorenis, e  …….................................................    majeur
mane    .......................................................……..    le matin
maneo, manere, mansi, mansum  ...........    rester, demeurer
marita, ae   ........................................................    épouse
maritatio, ionis     ..............................................    mariage
marito, maritare, maritavi, maritatum  ...................    marier
maritus, i      .........................................................    époux
martius  ....................................................................    mars
mater, matris ….......................................................    mère
maternus, a, um     ………………………….  maternel, elle
matertera, ae, ………………………...      tante (maternelle)
matertera magna …………………    grand-tante maternelle
matrimonialis, e ……..................................    matrimonial
matrimonium, i  ..…...........................................    mariage
matrina, ae ….....................................................    marraine
matutinus, a, um ………......................................    le matin
mensis …................................................................    mois
meridianus, a, um , meridis, meridiei  ....……........    à midi
minorennis, e .........………....................................    mineur
mixtus, a, um ……..................................................    mixte
modo  .............................................................    maintenant
more novo  ......................................    calendrier grégorien
more vetere  ...........................................    calendrier julien
morior, mori, mortuus sum  .................................    mourir
mortuus, a, um…….................................................    mort
multus, a, um , multum   ......…………............    nombreux

nonem nescio  ..........................    dont on ne sait pas le nom
naturalis, e ……..................................    naturel, illégitime
natus, a, um , nata, ae , natus, i …………. .................    né,
    née (fille), né (garçon)
necnon …….........................................................    et aussi
neosponsus, i , neosponsa, ae ……. ..    nouvellement marié
nepos, nepotis …….................................    petit-fils, neveu
neptis …..................................................    petite fille,nièce
neto, nectere, nexi,
nexum in matrimonio ....……………..    lier par le mariage
nomen, inis …...........................................................    nom
nomine, noe  ....................................    par, avec, au nom de
nothus, a, um ……....................................    connu, familier
novembris  ......................................................    novembre
noverca, novercus  ........................    belle-mère, beau-père
nox, noctis , nocte  .....……............................    nuit, la nuit
nubo, nubere, nupsi, nuptum  .............................    épouser
nudius tertius  ................................................    avant-veille
nullus, a, um …… ..................................    personne, aucun
nullo dissentiente  ..................................    nulle opposition
nunc temporis  ................................................    maintenant
nuper ………..................................................    tardivement
nuptiae, arum ……...................................................    noces
secundae nuptiae  .....................................    secondes noces

ob ………..................................................................    avant
obeo, obire, obii, obitum  .....................................    décéder
obitus ……...............................................................    décès
obstetrix, cis  ..................................................    sage-femme
octobris  ...............................................................    octobre
origo, inis     .......................................    naissance, origine
oriundus, a, um       .........................    originaire de, né à
ortus      .................................................    originaire, né à

paelex, paelicis  .......................................    mère illégitime
parens, tis  , parentes, ium    ..........    parent, parents
parochia, ae  , parochialis, e     . .……    paroisse, paroissial
parochianus, i     ............................................    paroissien
parsona, ae  , pastor, oris     ……...............    pasteur, prêtre
partus  ...............................................................    naissance
pater, patris , paternalis, e  ……….............    père, paternel
patrina, ae   ....................................................    marraine
patrini, orum …….............................    parrain et marraine
patrinus, i …….....................................................    parrain
patruus magnus …………………..    grand-oncle (paternel)
pbtr. = presbiter  ......................................................    prêtre
pellex, pellicis  .........................................    mère illégitime
peperit .................................................................    enfanta
peregrinus, a; um   ......................................    étranger
pereo, perire, perii, peritum  ..................................    mourir
plutus, a, um …...................................................    baptisé
pomeridianus, a, um   …….....................    dans l'après midi
post  ……................................................................    après
postridie  …….............................................    le lendemain
prae  .. ….. .............................................................    avant
praedefunctus, a, um  …..  .........    précédemment décédé
praehabitus, a, um  ……........................    présenté, montré
praenominatus, a, um  …..  ............................    prénommé
praesens, tis  ……..........................................    être présent
praeter  ……...............................................    après, au-delà
praevius, a, um    …….........................................    antérieur
primogenitus, primogenita  ......    premier-né, première-née
prina  ...................................................................    marraine
prinus  ....................................................................    parrain
prius  ………...................................    avant, précédemment
privigna, privignus  ...........................    belle-fille, beau-fils
pro  .............................................................................    pour
proamita, ae     ……………………grand-tante paternelle
proclamatio, ionis    .....…..............    proclamation des bans
professio, ionis  …….........................................    croyance
progenitus, a, um    ......……...........................    premier-né
prognatus, a, um  ……................................................    né
proles, is    …...........................................................    enfant
promatertera, ae ………………….    grand-tante maternelle
promulgatio, ionis … ...................    proclamation des bans
prout  ...................................................    comme, selon que
puella, ae ….............................................……...    jeune fille
puellus, i …. ................................................    jeune garçon
puer, pueri ……............................……........    enfant garçon
puerpera, ae …................................................    jeune mère
puerperium ...............…….................................    naissance
purgatus, a, um …….............................................    baptisé

qando  ............................……................................    quand
queo, quivi  ..........................................................    pouvoir
qui, quae, quod  ..................................................    qui, quoi
quiesco, quiescere, quivi, quietum .............    cesser, mourir

regeneratus  ...........................................................    baptisé
relinquo, relinquere, reliqui, relictum  ...........    abandonner
renatus spirituali aqua  ..........................................    baptisé
renatus, a, um …….................................    baptisé, renaître

S = sanctus , sancta ……..............……...........    saint, sainte
sacellum, i  ....................……..............................    chapelle
sacer, cra, crum ..............………..............................    saint
scorta  ........................................................    mère illégitime
sepelio, sepelire, sepelivi, sepultum  ....................    enterrer
Septembris  .......................................................    septembre
sepultus, a, um ................…….............................    enterré
sequenti die  ..................................................    le lendemain
seu, sive  ..............................................................    ou, ou si
sexus .................................……................................    sexe
sine  ...........................................................................    sans
sisto, sistere, stiti, steti, statum  ......................    représenter
solutus, a, um ……..........................................    célibataire
soror, oris   .…..........................................................    soeur
sponsa, ae  .........……............................................    épouse
sponsale, is ……...............................................    fiançailles
sponsalia, ium ...........………..................    bans du mariage
sponsalis, e ..........……….................................    fiançailles
sponso, sponsare, sponsavi, sponsatum  ...........    se marier
sponsus, i …….......................................................    époux
spurius, a, um ...........……….............................    illégitime
sub, subadituus  .....................................................    adjoint
subire, matrimonium subire  .............................    se marier
subito ....................………........................    soudainement
subscripto, scribere, scripsi, scribtum  ...........    soussigner
subsigno, signare, signavi, signatum  .............    soussigner
sum, esse, fui  ............................................................    être
superstes, stitis  ……........................................    survivant
supervivo,  supervivere, supervixi  .....................    survivre
supra   ......................................................................    avant
susceptor, oris  ……..........................    parrain ou marraine

tempus, temporis  …..............................................    temps
teneo, tenere, tenui, tentum  ...............    avoir, agir en tant
    que parrain
testis  ….............................................................    témoins
tinctus, a, um  ……............................................    baptisé

ubi  ……......................................................................    où
ultimo  .................................................................    dernier
urbs, urbis  ….....................................................    cité, ville
uterque, utraque, utrumque,  …………….............    chacun
    des deux, les deux
ux, uxor, oxoris  …..............................................    épouse

vespere , vespertinus, a, um  …….……......    dans la soirée
vicanus  ..................................................................    village
vicarius, i …….......................................................    vicaire
vice, vicem, vices ……................................    à la place de
vicibus ............................................................    village, cité
vicus, i ……...........................................................    village
vid, videlicet  ..................................................    c'est à dire
video, videre, vidi, visum  ........................    voir, témoigner
vidua, ae    ...........................................................    veuve
viduus, i    .........................................…................    veuf
vir, viri  ...................................................    mari, époux
virgo, inis    ............................................    fille célibataire
vita, ae  ...................................................................    vie
vivo, vivere, vixi, victurus  .......................................    vivre